|
1 kwietnia 2006 r. zlikwidowane zostały dwie linie tramwajowe: linia 8 z Bytomia przez Rozbark i Brzeziny Śląskie do Dąbrówki Wielkiej oraz linia 25 z Będzina przez Grodziec i Wojkowice do Żychcic. Poniżej przedstawiamy historię obu tych linii oraz garść fotografii z ostatniego okresu funkcjonowania.
Linię tramwajową na wschód od Bytomia poprowadzono w 1927 roku. Wówczas otwarto linię, której trasa biegła z Rynku w Bytomiu ulicą Krakowską przez Pogodę do powstałej w tym samym czasie kopalni rud metali nieżelaznych "Nowy Orzeł Biały". W latach 1952-1958 w trzech etapach linię tę przedłużono do Brzezin Śląskich, a końcowy przystanek zlokalizowano przy granicy z miejscowością Dąbrówka Wielka - dalszemu przedłużeniu trasy stanął na przeszkodzie zbyt wąski wiadukt drogowy pod linią kolejową Chorzów Stary - Brzeziny Śląskie. Wiaduktu nie przebudowano i przed nasypem kolejowym wybudowano pętlę torową. Pod koniec 1956 roku rozebrano odcinek toru na ulicy Krakowskiej w Bytomiu (na odcinku od Pogody do Rynku) - od tego czasu tramwaje kursują ulicą Katowicką. Trasą z Bytomia do Dąbrówki Wielkiej kursowały następujące linie tramwajowe:
Sama linia 8 jest dużo starsza - swój początek ma w pierwszej linii tramwajowej na Górnym Śląsku uruchomionej 27.05.1894 na trasie Bytom Dworzec PKP - Pogoda - Szarlej - Piekary Śląskie (w trakcji parowej). Tablice z numerem 8 pojawiły na tramwajach w 1926 roku - wówczas linie o takim numerze kursowały na trasach Szombierki - Bytom (po stronie niemieckiej, dzisiejsza linia 9) oraz od 1931 roku na trasie Łagiewniki - Lipiny (po stronie polskiej, dzisiejsza linia 17). Na trasie piekarskiej numer 8 pojawił się pierwszy raz na przełomie lat 1939/40 - wówczas linia tramwajowa kursowała na trasie Bytom Pogoda - Szarlej (od 12.1949 do centrum Piekar Śląskich). Kilka słów o rozkładach jazdy. Rozkład jazdy WPK Stalinogród z 01.01.1955 podaje, że linia 35 z Brzezin Śląskich do Bytomia odjeżdżała codziennie co 20 minut, a czas jazdy wynosił 21 minut. 01.01.1974 linia 8 (na trasie Dąbrówka Wielka - Bytom Pogoda - Piekary Śląskie) miala długość 9,64 km (czas przejazdu 36 min.), kursowała co 17 minut codziennie i była obsługiwana przez 5 pociągów (w dni robocze z doczepami, w dni świąteczne solo, w godzinach szczytu obsługę wspomagał jeden dodatkowy pociąg szczytowy obsługiwany wagonem silnikowym). Taka częstotliwość kursowania utrzymała się do roku 1980 - od 18.04.1980 zmieniono ją na 18-minutową (kursowały 4 pociągi wraz z doczepami). Pół roku później zlikwidowano linię do Szarleja i linia 8 ulokowała swój przystanek końcowy na Placu Sikorskiego w Bytomiu - od tego momentu linię przestały obsługiwać wagony typu N, a zaczęły 105N - początkowo kursowały trzy pociągi 2x105N (co 18 minut). W latach 90-tych kilkukrotnie zmieniano częstotliwość kursowania i wielkość taboru:
Ten ostatni układ, czyli linia kursująca codziennie co 20 minut i obsługiwana trzema pociągami 1x105N utrzymał się najdłużej, bo aż do 29.06.2001. Od następnego dnia w dni wolne (soboty, niedziele i święta) linia zaczęła kursować co 28 minut (zmiana modułu związana była z koordynacją z linia 41). Od 21.12.2002 podobny moduł wprowadzono również w dni robocze, w godzinach szczytu ponadto wyjeżdżał dodatkowy czwarty pociąg (poza szczytem włączał się na linię 30), który pozwalał wprowadzić chwilową 14-minutową częstotliwość w niektórych godzinach kursowania - była to najwyższa częstotliwość linii 8 w historii. Pociąg 84 zniknął z rozkładu jazdy od 01.11.2004 - od tego momentu linia kursowała codziennie co 28 minut. Ostatni rozkład jazdy, obowiązujący od 03.12.2005 również zakładał taką częstotliwość kursowania (obsługa przez 3 pociągi taborem typu 1x105N). Na trasie do Brzezin Śląskich w ciągu ostatnich kilkunastu lat nie prowadzono kursów nocnych. W 1955 roku rozkład jazdy podaje dwa takie kursy, na trasie Brzeziny Śląskie - Rozbark Stacja Ruchu. Linię obsługiwały zawsze zajezdnie zlokalizowane na terenie Bytomia. W 1949 roku była to zajezdnia Rozbark, później zajezdnia przy ulicy Piekarskiej. Po jej zamknięciu w latach 60-tych obsługę linii przejęła nowowybudowana zajezdnia Stroszek (wówczas nazywana Radzionków), która obsługiwała ją aż do ostatniego dnia jej funkcjonowania. Wspominając o rozkładach jazdy nie można nie przypomnieć epizodu z maja 2000 roku. Mianowicie 3 miesiące po przejęciu organizowania komunikacji tramwajowej przez KZK GOP okazało się, że nie ma kto płacić za kursowanie linii 8 po terenie Piekar Śląskich. Miasto to nie jest członkiem KZK GOP, lecz MZKP Tarnowskie Góry. Trwające kilka tygodni przepychanki i rozmowy doprowadziły do tego, że od 22.05.2000 KZK GOP ograniczył kursowanie linii 8 do jednego pociągu kursującego co godzinę. Pozostałe kursy zostały skrócone do pierwszego przystanku za granicą miasta (Brzeziny Śląskie Stare Osiedle) i nazwane linią 39 - z uwagi na brak pętli linię tę obsługiwały dwukierunkowe wahadłowe składy 2x111N (a często również w rezerwie wagon typu N). Ta kuriozalna sytuacja trwała jednak tylko kilkanaście dni i od 01.06.2000 powrócił poprzedni rozkład jazdy.
Jak na większości tras tramwajowych zdarzały się też przerwy w ruchu. Z dawniejszych warto wspomnieć o remoncie wiaduktu w ciągu ulicy Roździeńskiego (19.03-30.03.1985), czy o remoncie kapitalnym torowiska przy ulicy Siemianowickiej (14.08-17.10.1987). W ostatnich latach kilka razy ruch przerywały awarie wodociągowe. Podczas takich przerw w ruchu na trasę wyjeżdżały autobusy komunikacji zastępczej z różnych przedsiębiorstw (w 1985 roku jednak pasażerowie musieli korzystać ze zwykłych linii autobusowych 42 i 91).
22.01.1951 uruchomiony został pierwszy odcinek linii tramwajowej z Będzina do Żychcic. W pierwszym etapie linia (odgałęziająca się w centrum Będzina od linii czeladzkiej za mostem nad rzeką Czarną Przemszą) kończyła się przy browarze w Grodźcu. Dopiero w kolejnych etapach (1955 do kopalni Grodziec i 1957) przedłużono ją do Żychcic - na końcu trasy wybudowano mijankę. Po zlikwidowaniu wiaduktu kolejowego (linii piaskowej Siemonia - KWK Andaluzja) mijankę zamieniono na pętlę torową, co nastąpiło w połowie 1981 roku. W latach 1958-1964 oraz 1975-1978 dokonano całkowitej przebudowy układu komunikacyjnego w Będzinie usuwając tramwaje ze ścisłego centrum miasta i przerzucając je na szerokie arterie omijające śródmieście. Trasą z Będzina do Żychcic kursowała tylko i wyłącznie linia 25 w następujących relacjach:
Linia 25, w przeciwieństwie do 8, nie obfitowała w częste zmiany rozkładów jazdy. W rozkładzie jazdy WPK Stalinogród z 1955 roku linia kursowała co 24 minuty na trasie Grodziec Browar - Będzin Plac 3 Maja (czas jazdy wynosił 15 minut). Wg stanu na 01.01.1974 linia (o długości 11,78 km i czasie jazdy 46 minut) kursowała co 22 minuty i obsługiwana była przez 5 pociągów (w tym 4 wagony doczepne) plus jeden pociąg szczytowy. Z chwilą przedłużenia linii do pętli przy KWK Paryż wycofano z niej wagony typu N i niepodzielnie zaczęły panować "stopiątki". Pierwszy rozkład jazdy na tej trasie zakładał również 22-minutową częstotliwość ruchu, ale obsługę przez 5 pociągów 1x105N. Prawdopodobnie od 15.01.1990 (ale być może wcześniej, niestety brak jest materiałów źródłowych) na linii wprowadzono obowiązujący aż do końca jej istnienia moduł 30-minutowej częstotliwości ruchu - obsługiwana była przez 3 pociągi taborem typu 1x105N. Na trasie do Grodźca (a później do Żychcic) kursowały tramwaje nocne - w latach 90-tych oznaczone jako PN-202. Ten pociąg nocny uległ likwidacji 15.05.2003 (od 01.04.2003 jego kursowanie było zawieszone). Obsługę linii zapewniała "od zawsze" zajezdnia Będzin - najpierw stara, a później nowa (na Gzichowie). Na trasie linii 8 i 25 okazyjnie pojawiały się również pociągi specjalne. Okazją były różne imprezy organizowane przez chorzowski Klub Miłośników Transportu Miejskiego:
29.03.2006 w pożegnalną podróż po trasie linii 25 wybrała się nauka jazdy - wagon 102Na 7:
J. Jackiewicz |
|
Z archiwum aktualności Portalu WPK: |
|
• Katowice Prawie dokładnie 20 lat od ostatniej likwidacji linii tramwajowej w GOP (były to odcinki do ulicy Zygmunta Starego i Trynku w Gliwicach) najprawdopodobniej od 1 kwietnia 2006 r. definitywnie zlikwidowane zostaną dwie linie tramwajowe - linia 8 z Bytomia przez Brzeziny Śląskie do Dąbrówki Wielkiej i linia 25 z Będzina przez Grodziec i Wojkowice do Żychcic. Podczas gdy w wielu miastach Europy i świata, a nawet Polski inwestuje się w komunikację tramwajową, buduje nowe linie, modernizuje i kupuje nowy tabor to w GOP likwiduje się trasy tramwajowe.
Temat pojawił się w drugiej połowie ubiegłego roku - w trwających wówczas negocjacjach nowej umowy przewozowej pomiędzy Tramwajami Śląskimi, a KZK GOP (umowa obowiązuje w latach 2006-2008) Tramwaje Śląskie zgłosiły propozycję, żeby zwiększyć stawkę za wozokilometr obowiązującą na wszystkich liniach, a ze swojej strony spółka "zlikwiduje część majątku". Ta "część majątku" to właśnie infrastruktura dwóch linii tramwajowych - na liniach tych jest relatywnie najmniejszy wpływ z wykonywanej pracy eksploatacyjnej w przeliczeniu na wielkość infrastruktury. KZK GOP zgodziło się na to rozwiązanie i w zawartej umowie zapisano, że w zakresie linii 8 i 25 obowiązuje ona do 31 marca 2006 r. - po tym dniu linie te mają przestać kursować. Gminy po terenie których kursują obie te linie tramwajowe (Bytom, Piekary Śląskie, Będzin i Wojkowice) są przeciwne likwidacji tramwajów (niektóre nawet zdecydowanie przeciwne, jak Wojkowice). Tymczasem KZK GOP przeprowadziło badania napełnień i struktury biletów na obu tych liniach. Niestety badania te prowadzono w bardzo niekorzystnym okresie - w styczniu i lutym tramwaje miały mnóstwo kłopotów eksploatacyjnych (spowodowanych przede wszystkim wieloletnim niedoinwestowaniem), jeździły nieregularnie, wypadały kursy, zdarzało się, że na linii kursował tylko jeden pociąg. Tak więc wyników tych badań na pewno nie można traktować jako wiążących, a jednak KZK GOP na ich podstawie orzekło, że linie są wysoce deficytowane i tym samym jest to kolejnych argument za ich zamknięciem. Faktem jest, że obie te linie nie należą do specjalnie przepełnionych, dodatkowym problem jest bardzo wysoki odsetek osób podróżujących na gapę. Jednak można poczynić pewne działania, aby te zjawiska ograniczyć - zlikwidować linie autobusowe dublujące tramwaj (zarówno linia 8, jak i 25 są bardzo gęsto pokryte liniami autobusowymi), a gapowiczów odstraszyć (lub zmotywować do zakupu biletów) przez intensyfikację kontroli biletowych. Pojawiają się też drobne, ale dokuczliwe dla pasażerów problemy z zastąpieniem tramwaju autobusem. Linia 8 ma zostać zastąpiona na odcinku Bytom Plac Sikorskiego - Bytom Politechnika Śląska linią nr 31 (tramwajową), natomiast w drugim kierunku losy oferty przewozowej są niejasne - pojawiają się pomysły linii autobusowej z Dąbrówki Wielkiej (a dokładniej z Dołków) przez Rozbark do hipermarketu Tesco w bytomskich Łagiewnikach, wg innych planów może nie być żadnego autobusu w zamian za zlikwidowany tramwaj. Pasażerowie korzystający z przystanku Rozbark Dom Kopalni najprawdopodobniej będą musieli chodzić pieszo, gdyż nie ma w pobliżu istniejącego przystanku autobusowego, a uruchomienie nowego nie jest możliwe bez budowy zatok przystankowych (ulica Siemianowicka jest drogą międzynarodową). W zamian za przystanki Brzeziny Śląskie Dom Kultury i Dąbrówka Wielka Pętla nie przewiduje się żadnego zastępstwa. Podobne problemy są z zastąpieniem linii 25 - przebieg torowiska często niezależnie od ulic uniemożliwia dokładne zdublowanie go autobusem (chodzi przede wszystkim o odcinki Grodziec Browar - Grodziec Poczta oraz Wojkowice CPN - Wojkowice Morcinka). Wg ostatnich projektów zamiast tramwaju ma kursować linia autobusowa oznaczona numerem 25 (czyli takim samym jak linia z Mikołowa do Łazisk) na trasie Dąbrowa Górnicza Urząd Pracy - Wojkowice - Bobrowniki Rondo, obsługiwana w całości przez autobusy niskopodłogowe. Pomimo protestów gmin KZK GOP nie podjął póki co decyzji o odwołaniu likwidacji linii 8 i 25. 21 marca będziński radny Marek Bugajski rozpoczął nawet protest głodowy przeciwko likwidacji tramwaju. Organizowane są spotkania na wysokim szczeblu, w sprawę włączyło się nawet będzińskie starostwo powiatowe. W dzielnicach powstają listy z podpisami mieszkańców nie zgadzającymi się z decyzjami o likwidacji linii tramwajowych. Ale nawet propozycje dodatkowych dotacji nie przekonują Tramwajów Śląskich (a w dalszej kolejności KZK GOP) do zmiany decyzji. Dziś, na 5 dni przed końcem miesiąca, nadal nie ma ostatecznych decyzji dotyczących tego co stanie się od 1 kwietnia. [JJ] |
|
|
• Piekary Śl., Wojkowice No i stało się. 31 marca 2006 r. w godzinach wieczornych po raz ostatni zjechały do zajezdni tramwaje linii 8 i 25. Od 1 kwietnia obie te linie przestały funkcjonować. Ostatniego dnia na liniach 8 i 25 kursowały następujące wagony:
Ostatnie kursy wykonały poc. 81 (22:47 z Dąbrówki Wielkiej, zjazd do zajezdni Stroszek o 23:23) oraz poc. 252 (23:06 z Żychcic, zjazd do zajezdni Będzin o 23:36).
W zamian za linię tramwajową 25 uruchomiona została linia autobusowa... 25. Zdziwionych pasażerów zaskoczyło to, że linia autobusowa rozpoczęła kursowanie już 28 marca - pierwszego dnia jeździł jeden autobus, a w następnych już pełna obsada trzech wozów, dublując przez te kilka dni praktycznie kurs w kurs jeszcze funkcjonującą linię tramwajową. Linia obsługiwana jest przez PKM Sosnowiec O/Będzin i powinny na niej kursować wyłącznie autobusy niskopodłogowe - do obsługi linii zgłoszone są trzy MAN-y NL202 ex Stadtverkehr Kempten (079, 089 i 090). Trasa linii 25 przebiega od przystanku Dąbrowa Górnicza Urząd Pracy (przy pętli tramwajowej) do przystanku Bobrowniki Rondo. Po drodze autobus jedzie mniej więcej wzdłuż linii tramwajowej, zbaczając z głównej drogi w celu obsłużenia rejonu ulic Kołłątaja i Słowackiego (w Grodźcu) oraz Morcinka i Fabrycznej (w Wojkowicach). Autobus kursuje co 30 minut (wieczorami oraz w niedziele i święta co 60 minut).
Za linię 8 nie uruchomiono żadnej linii autobusowej kursującej w relacji pokrywającej w całości dotychczasową linię tramwajową. Od Placu Sikorskiego do Pętli Wrocławskiej w Bytomiu rozpoczęła kursowanie linia tramwajowa 31 (kursuje na niej jeden pociąg o numerze 3110 w dni robocze i 3106 w dni wolne, numeracja wynika z włączenia go do rozkładu linii 41, a obsługiwany jest taborem 1x105N), która pojawia się na przystankach co ok. 28 minut codziennie. MZKP Tarnowskie Góry zamiast autobusu z Dąbrówki Wielkiej (Brzezin Śląskich) do centrum Bytomia zdecydowało się uruchomić linię do hipermarketu Tesco w bytomskiej dzielnicy Łagiewniki. Nowa linia otrzymała numer 148 (dotychczasowa linia 148 kursująca w dni wolne z Bytomia do Piekar Śląskich została włączona do linii 192) i kursuje na trasie Dołki Kaplica - Rozbark - Łagiewniki Tesco-OBI w dni robocze co 30 minut, a w dni wolne co 60 minut (część kursów rano i wieczorem jest skrócona do przystanku Bytom Krakowska). Obsługiwana jest przez PKM Świerklaniec, który kieruje do jej obsługi dwa Solarisy Urbino 10 (o numerach 0401 i 0402). Zmieniono także trasę linii 164 - jadąc z Dąbrówki Wielkiej do Osiedla Powstańców (i z powrotem) autobus objeżdża całe Brzeziny Śląskie (ulicami Harcerską i Kotuchy). Uruchomiony zostałe także dwa przystanki: Brzeziny Śląskie Dom Kultury n/ż i Rozbark Dom Kopalni, w miejscu dotychczasowych przystanków tramwajowych.
Na trasie linii 8 już w kilka minut po przejeździe ostatniego tramwaju rozpoczęto demontaż sieci trakcyjnej, który trwał dwa dni. Tymczasem na trasie linii 25 likwidacja infrastruktury została wstrzymana - codziennie na trasie pojawia się samochód pogotowia technicznego lub tramwaj (nauka jazdy lub służbowy), który dokonuje przeglądu sieci trakcyjnej i zabezpiecza ją przed kradzieżą. Wstrzymanie likwidacji związane jest z rozmowami prowadzonymi na szczeblu Tramwaje Śląskie - gmina Będzin, a dotyczącymi ewentualnego dofinansowania ze strony Będzina funkcjonowania linii 25. |
